Nhớ vị ngọt thanh của bòn bon "xứ Tiên" Quảng Nam

“Lụt nguồn trao trái bòn bon/ cha thác, mẹ còn con chịu cảnh mồ côi” ở vùng quê nghèo Tiên Phước quê tôi câu ca đó nó trở nên quen thuộc với rất nhiều người, đặc biệt là với những người xa quê, mỗi khi đọc lên câu ca đó, nó gợi nhớ về một miền quê, một món quà tuổi thơ, nơi đầy ắp những kỷ niệm.
Tôi vẫn còn nhớ, câu chuyện mà mẹ thường hay kể cho chị em tôi nghe về quả bòn bon quê hương. Mẹ bảo quả bòn bon có từ rất lâu, theo truyền thuyết vào mùa hè năm Ất Mùi, Đông Cung (tức thế tử Hoàng Tôn Dương) bị quân Tây Sơn vây đánh, thua chạy vào vùng rừng núi Quảng Nam. Lương thực đã cạn, trong lúc đang đói lả thì gặp một rừng cây trái lạ, Đông Cung hái ăn thử và thấy rất ngon liền đặt tên là trái Nam Trân (trái quý ở phương Nam). Do móng tay Đông Cung bấm vào, nên mọi trái Loòng Boong ngày nay đều có vết bầm trên ruột. Do vậy mà trái Bòn bon còn có tên gọi khác là quả Nam Trân.
 

 

Những nhánh bòn bon nơi quê nhà. Nguồn ảnh. Internet 
 

Ở quê tôi, bòn bon ra hoa vào khoảng tầm tháng 4, tháng 5 âm lịch hàng năm, hoa có màu trắng dài, kết thành từng chuỗi. Bòn bon thân gỗ, cây cao nên từ khi trồng cho đến khi cây cho trái cũng không phải mất công chăm bón gì nhiều. Ðến chừng tháng 7 thì bòn bon kết quả, đến tháng 9 tháng 10 là quả chín và bắt đầu thu hoạch. Mùa bòn bon chín chỉ kéo dài chừng một tháng và theo kinh nghiệm của người dân Tiên Phước quê tôi thì bòn bon càng cuối mùa lại càng ngọt, càng ngon, khi ăn cũng nên chọn những quả lớn vừa, hình hơi thon một chút, vỏ hơi đen thì sẽ càng ngọt.
Ngày ấy, vào mùa bòn bon chín, cánh bạn buôn từ vùng xuôi lên để mua quả, lúc đó, tôi háo hức lắm, bởi vườn bòn bon lúc đó là gia tài của nhà tôi, là những cuốn sách mới, là những bộ áo quần mà mẹ hứa sau khi bán xong sẽ mua cho tôi để chuẩn bị cho mùa học.

Tôi vẫn còn nhớ như in những vườn bòn bon say trái nơi quê nhà, những cây bòn bon với chùm trái chín vàng ươm, trĩu nặng, sum suê từ thân đến ngọn, trái trĩu trên cành, trái lẫn trong lá xanh. Từ một loài cây hoang dại ngày xưa, đến nay bòn bon đã trở thành một loài cây kinh tế, giúp cải thiện đời sống người dân quê tôi và còn là niềm tự hào của mọi người dân “xứ Tiên”. Bòn bon quê tôi giờ đây đã trở thành đặc sản, món quà quê không thể thiếu cho mỗi ai đến thăm vùng đất này.
Nếu có dịp đến với Tiên Phước quê tôi, ngoài việc đi thăm những vườơn cây bòn bon sai quả thì bạn cũng có thể thưởng thức những món tinh tế mang đậm tính ẩm thực xứ Quảng được chế biến từ những quả bòn bon quê tôi. Gỏi bòn bon tôm thịt, món ăn không thể thiếu trong mọi cuộc vui ở quê tôi. Với vị ngọt, chua  của bòn bon, kết hợp cùng thịt ba chỉ; tôm tươi, và một ít rau thơm sau vườn, món ăn đậm đà vị quê sẽ khiến nhiều người khó quên.
 

 

Giờ ngồi đây nghĩ lại, gần mấy mươi nơi phiêu bạt xứ người, thế nhưng hình ảnh về cây bòn bon cùng những điều chân chất bình dị quê nhà không bao giờ phai nhạt trong trái tim tôi. Với tôi giờ đây, trái bòn bon là hồn quê, là kỷ niệm, là món quà tuổi thơ luôn gợi nhớ quê nhà.
Mùa bòn bon đang đến, tôi sẽ sắp xếp mọi công việc để trở về thăm quê hương, thăm vườn bòn bon của mẹ nơi góc quê nhà…để thỏa lòng ước ao.