Đón “lạch” đầu mùa trên sông Thu Bồn

“Ngon như lạch đầu mùa”

“Ngon như lạch đầu mùa” là câu cửa miệng mà người dân Quảng Nam hay nói. Các cụ cao niên giải thích: “Lạch đầu mùa ngon do con nước đầu tiên mùa lũ đặc quánh phù sa đổ về hạ nguồn.

Thời điểm này, những con lạch dài 30 – 40 cm vàng ươm béo múp, đến cả xương của nó cũng mềm và ngọt. Vô tình mà đi ngang qua nhà hàng xóm, nghe mùi thơm của món lạch om chuối khế chắc chắn phải đứng lại hít hà”.

Người dân Quảng Nam chế biến Lạch thành rất nhiều món như: kho rim, nấu cháo, nướng bẹ chuối lá nghệ… Đặc biệt là om chuối, khế dùng để ăn với bún hay cơm… đều rất ngon.
 

Chính bởi rất hiếm, nên khi có lạch, nhiều người tranh nhau mua về để dành. Với giá tại chợ trong thời điểm hiện tại 1kg lạch vàng khoảng 500 ngàn đồng. Riêng lạch huyết giá khá đắt, khoảng hơn 4 triệu đồng/1kg.Điều đặc biệt ở đây, lạch mỗi năm chỉ xuất hiện vào mùa lũ. Tối đa chúng chỉ xuất hiện mỗi năm khoảng 3 đợt là nhiều, mỗi đợt chỉ kéo dài khoảng 1-2 ngày.

lạch vàng tại nhà hàng có trị giá từ 3 đến 4 triệu đồng. Tuy đắt, nhưng chưa chắc nhà hàng nào cũng có. Bởi số lượng lạch ngày càng ít dần.

Người dân kể chuyện về lạch

Người dân ven sông Thu Bồn kể chuyện về con lạch khá ly kỳ. Lạch sống ở vùng nước ngọt, nhưng lúc chúng đẻ trứng lại ra vùng nước mặn nơi cửa sông, cửa biển.

Chính vì đặc điểm đó nên khi lũ về, những con lạch theo dòng phù sa xuôi về hạ lưu đẻ trứng. Con lạch rất khôn, nó chỉ về vào đúng thời điểm nước lũ chảy mạnh nhất để không tốn sức bơi. Lạch dựa theo sức nước xuôi về hạ nguồn, đồng thời tránh các dụng cụ vây bắt chúng.

 

Nhưng từ khi xuất hiện dày đặc thủy điện trên thượng nguồn, lạch cũng ít dần đi và có nguy cơ tuyệt nòi. Bởi lạch không thể vượt qua đập thủy điện để về hạ nguồn đẻ trứng.Theo những người chuyên nghề bắt lạch trên sông Thu Bồn cho biết, cách đây hơn chục năm, cứ đến mùa nước lũ, lạch về rất nhiều, có khi một mẻ lưới được hơn cả tạ.

Hương vị cùng cảm giác thèm món lạch, khiến nhiều người dân xứ Quảng trông đợi dòng phù sa đầu mùa lũ.Lạch cùng họ với lươn, nhưng lạch nhỏ con hơn và có màu vàng nhạt. Nói về độ ngon, ngọt, bổ… của lạch hơn nhiều lần lươn.

Đặc biệt là loài lạch huyết, gọi là lạch huyết bởi nó có màu đỏ. Kích cỡ của lạch huyết lớn nhất cũng chỉ bằng ngón tay út, nhưng giá trị dinh dưỡng của nó thì rất cao.